پیشینه و مبانی نظری مفهوم هویت و هویت یابی
تعریف و مفهوم هویت
موضوع هویت و هویت یابی در پاسخگویی به این پرسش بوجود آمد : من کیستم و از کجا آمده ام ؟ چه هدفی دارم و به کجا می روم ؟ این مباحث قرین با آفرینش انسان بوده است و دانشمندان زیادی در رشته های مختلف علوم انسانی جهت پاسخگویی به این پرسش برآمده اند . با توجه به این که هویت ، موضوعی غامض و پیچیده است در نتیجه تعاریف مختلفی از آن شده است .
در فرهنگ عمید هویت بدین گونه تعریف شده است : هویت یعنی حقیقت شیء یا شخص که مشتمل بر صفات جوهری او باشد . هویت در لغت به معنای شخصیت ، ذات هستی ، وجود و منسوب به « هو » می باشد . آن احساسی که در درون فرد نسبت به خویشتن وجود داشته و او را از دیگران متمایز و منفک کرده و با وجود تغییرات خارجی و محیطی همچنان ثابت می ماند ، احساس هویت نامیده می شود ( فرهنگ عمید ، 1362 ).
به نظر اريكسون هويت عبارت است از افتراق و تميزي كه فرد بين خود و ديگران مي گذارد . از ديد او هويت يك سازه رواني اجتماعي است كه شامل طرز فكر ، عقايد فرد و نحوه ارتباط او با ديگران مي شود . هويت فردي نيز جنبه هايي از هويت است كه كمك مي كند فرد خودش را از ديگران جدا كند و شامل دسته اي از ارزش ها ، باورها و هدف هايي است كه فرد دارد و از ديد ديگران پنهان نيست ( جوكار ، 1385 ). طبق یک تعریف ساده ، هویت به معنای تشخص است . نوجوان باید بتواند دانش و برداشت هایی را که از گذشته خود کسب کرده در یک مجموعه و قالب قرار دهد ، به طوری که شخصیتی واحد و منسجم را در خود بیابد و نسبت به گذشته دید روشنی کسب کند ( اکبرزاده ، 1376 ). جیمز هویت شخصی را مفهومی می داند که فرد از خود به عنوان یک شخص دارد واین مفهوم ناشی از تجربه تداوم و تمایز است ، یعنی خود در طی زمان یکسان باقی می ماند و در عین حال از دیگران متمایز است ( محسنی ، 1375 ، به نقل از شهر آرای ، 1384 ).
بوندکر ( 1992 ) معتقد است که خود آن زمینه ای از دانش است که افراد در مورد آنچه در دنیا به آن عمل و در پاسخ به پرسش « من که هستم » ساخته اند ( محسنی ، 1383 ). مورفی در تعریف مفهوم خود می گوید : خود عبارت است از احساسات و ادراکاتی که هر کسی از کل خویشتن دارد ( سیاسی ، 1377 ). تفاوتی که خود و خویشتن با هویت دارند در این است که خود و خویشتن تنها در مورد فردیت و شخص مصداق و کاربرد پیدا می کند ولی هویت را می توان در قالب هویت اجتماعی ، هویت جنسی ، هویت قومی ، هویت دینی و ... به کار گرفت . خودآگاهی میانجی گر بسیاری از رفتارهای
